నోబెల్ బహుమతి అనేది స్వీడన్‌లోని స్టాక్‌హోమ్‌లోని నోబెల్ ఫౌండేషన్ ద్వారా నిర్వహించబడే అంతర్జాతీయ పురస్కారం. స్వీడిష్ ఆవిష్కర్త మరియు వ్యవస్థాపకుడు ఆల్ఫ్రెడ్ నోబెల్ గౌరవార్థం ఇది 1901లో ప్రారంభించబడింది. ఈ అవార్డు యేటా ఆరు విభాగాలలో ఇవ్వబడుతుంది. అవి
- భౌతిక శాస్త్రం
- రసాయన శాస్త్రం
- ఫిజియాలజీ లేదా మెడిసిన్
- సాహిత్యం
- శాంతి
- ఆర్థిక శాస్త్రం (1968 నుండి)
నోబెల్ వర్ధంతి అయిన డిసెంబర్ 10న ఏటా ఈ బహుమతి వేడుకలు జరుగుతాయి. ఆరోజున ముందుగా ప్రకటించిన గహితాలకు ఆ అవార్డులు ప్రధానం చేస్తారు. ప్రతి గ్రహీత 24 క్యారెట్ల బంగారంతో పూతపూసిన ఆకుపచ్చ బంగారు పతకం, డిప్లొమా మరియు నగదు పురస్కారాన్ని అందుకుంటారు. 2023 నాటికి, నోబెల్ బహుమతి నగదు పురస్కారం విలువ 11,000,000 SEK (స్వీడిష్ క్రోనా)లు.
నోబెల్ శాంతి బహుమతిని ముగ్గురి కంటే ఎక్కువ మంది వ్యక్తులకు అందించవచ్చు, అయితే బహుమతిని ముగ్గురి కంటే ఎక్కువ వ్యక్తుల మధ్య పంచుకోకూడదు. నోబెల్ బహుమతులు మరణానంతరం ఇవ్వనప్పటికీ, ఒక వ్యక్తి బహుమతిని ప్రదానం చేసి దానిని అందుకోకముందే మరణిస్తే, బహుమతిని అందజేస్తారు.
1901లో మొట్టమొదటి నోబెల్ బహుమతులు ప్రదానం చేసినప్పటి నుండి, ఇప్పటి వరకు 989 గ్రహీతలు మరియు 27 సంస్థలు ఈ బహుమతిని అందుకున్నాయి. అత్యంత ప్రసిద్ధ నోబెల్ గ్రహీతలలో ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్, మేరీ క్యూరీ, నెల్సన్ మండేలా మరియు మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ జూనియర్ వంటి వారు ఉన్నారు.
నోబెల్ బహుమతి ప్రపంచంలోనే అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైన మరియు అత్యంత గౌరవనీయమైన అవార్డులలో ఒకటి. మానవాళికి గణనీయమైన కృషి చేసిన వ్యక్తులు మరియు సంస్థలకు ఇచ్చే ప్రతిష్టాత్మక పురస్కారం ఇది. ఇది శ్రేష్ఠత మరియు విజయానికి చిహ్నం, దీనికి నామినేట్ కావడం లేదా ఈ బహుమతిని పొందటం ఒక గౌరవం.
భౌతిక శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతి 2023
భౌతిక శాస్త్రంలో 2023 నోబెల్ బహుమతిని పియర్ అగోస్టిని, ఫెరెన్క్ క్రౌజ్, అన్నే ఎల్'హుల్లియర్‌లు అందుకున్నారు. పదార్థంలో ఎలక్ట్రాన్ డైనమిక్స్ అధ్యయనంకు సంబంధించి కాంతి యొక్క అటోసెకండ్ పల్స్‌లను ఉత్పత్తి చేసే ప్రయోగాత్మక పద్ధతుల అభివృద్ధి కోసం వీరు ఈ అవార్డును అందుకున్నారు. 3 అక్టోబర్ 2023న రాయల్ స్వీడిష్ అకాడమీ ఆఫ్ సైన్సెస్ సెక్రటరీ జనరల్ ప్రొఫెసర్ హన్స్ ఎలెగ్రెన్ భౌతికశాస్త్రంలో 2023 నోబెల్ బహుమతిని ప్రకటించారు.
అటోసెకన్లు అనేవి ఒక సెకనులో ఒక క్విన్టిలియన్ (10^-18)కి అనుగుణంగా ఉండే అతి తక్కువ టైమ్ యూనిట్. అటోసెకండ్ ఫిజిక్స్ అనేది కొత్త పరిశోధనా రంగం, ఇది పదార్థం మరియు అణువులలోని ఎలక్ట్రాన్ల కదలిక వంటి ప్రకృతిలోని అత్యంత వేగవంతమైన ప్రక్రియలను అధ్యయనం చేయడానికి శాస్త్రవేత్తలను అనుమతిస్తుంది. ఈ శాస్త్రవేత్తలు కాంతి యొక్క అటోసెకండ్ పల్స్‌లను ఉత్పత్తి చేయడానికి మరియు కొలవడానికి పద్ధతులను అభివృద్ధి చేశారు, ఇది పదార్థం యొక్క అల్ట్రాఫాస్ట్ డైనమిక్స్ యందు విప్లవాత్మక మార్పులకు దారితీస్తుంది.
అట్టోసెకండ్ ఫిజిక్స్ ఇప్పుడు కొత్త పదార్థాల అభివృద్ధి, కొత్త లేజర్‌ల రూపకల్పన మరియు కిరణజన్య సంయోగక్రియ వంటి ప్రాథమిక భౌతిక ప్రక్రియల అవగాహనతో సహా అనేక రకాల దృగ్విషయాలను అధ్యయనం చేయడానికి ఉపయోగించబడుతుంది. ఇది మెటీరియల్ సైన్స్, బయాలజీ మరియు మెడిసిన్ వంటి రంగాలలో కొత్త అనువర్తనాలకు అవకాశం కల్పిస్తుంది. ఉదాహరణకు, రసాయన ప్రతిచర్యల గతిశీలతను అధ్యయనం చేయడానికి, జీవ అణువుల నిర్మాణాన్ని చిత్రించడానికి మరియు క్యాన్సర్ చికిత్స కోసం కొత్త పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయడానికి అటోసెకండ్ పప్పులను ఉపయోగించవచ్చు.
రసాయన శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతి 2023
క్వాంటం డాట్‌ల ఆవిష్కరణ మరియు అభివృద్ధి కోసం 2023 రసాయన శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతిని మౌంగి బావెండి, లూయిస్ బ్రూస్ మరియు అలెక్సీ ఎకిమోవ్‌లు అందుకున్నారు. క్వాంటం చుక్కలు అనేవి కొన్ని నానోమీటర్ల వెడల్పు ఉన్న చిన్న కణాలు. వాటి చిన్న భౌతిక పరిమాణం కారణంగా అవి ప్రత్యేకమైన ఆప్టికల్ లక్షణాలను ప్రదర్శిస్తాయి. క్వాంటం డాట్‌లను సౌర ఘటాలు, డిస్‌ప్లేలు మరియు మెడికల్ ఇమేజింగ్‌తో సహా అనేక రకాల అప్లికేషన్‌లలో ఉపయోగించవచ్చు.
గ్రహీతల పని నానోటెక్నాలజీ రంగంలో ప్రధాన ప్రభావం చూపించనుంది. కొత్త మరియు వినూత్న ఉత్పత్తుల అభివృద్ధికి దారితీస్తుంది. ఉదాహరణకు, తాజా తరం ఎల్ఈడి టీవీలలో ప్రకాశవంతమైన మరియు మరింత రంగురంగుల చిత్రాలను రూపొందించడానికి క్వాంటం డాట్స్ ఉపయోగించబడతాయి. సౌర ఘటాలు మరియు మెడికల్ ఇమేజింగ్ పరికరాలలో ఉపయోగం కోసం కూడా వీటిని అభివృద్ధి చేస్తున్నారు. విస్తృత శ్రేణి పదార్థాలను గుర్తించడానికి కొత్త రకాల సెన్సార్‌లను అభివృద్ధి చేయడానికి క్వాంటం డాట్‌లను ఉపయోగించవచ్చు.
మెడిసిన్ నోబెల్ బహుమతి 2023
కోవిడ్-19కి వ్యతిరేకంగా ప్రభావవంతమైన mRNA వ్యాక్సిన్‌ల అభివృద్ధిని ఎనేబుల్ చేసే న్యూక్లియోసైడ్ బేస్ సవరణలకు సంబంధించి కటాలిన్ కరికో మరియు డ్రూ వీస్‌మాన్‌లకు 2023 ఫిజియాలజీ లేదా మెడిసిన్‌లో నోబెల్ బహుమతి లభించింది.
mRNA వ్యాక్సిన్‌లు రోగనిరోధక ప్రతిస్పందనను ప్రేరేపించే ప్రోటీన్‌లను ఉత్పత్తి చేయడానికి సహాయపడతాయి. ఇది శరీర కణాలకు సమాచారం అందించేందుకు మెసెంజర్ ఆర్ఎన్ఎ (mRNA)ని ఉపయోగించే కొత్త రకం టీకా. mRNA వ్యాక్సిన్‌లు అత్యంత ప్రభావవంతమైనవి మరియు సురక్షితమైనవి. ఈ టీకాలు కోవిడ్-19కి వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి.
కారికో మరియు వీస్‌మాన్ యొక్క పని ప్రపంచంపై తీవ్ర ప్రభావాన్ని చూపింది. వారి ఆవిష్కరణలు కోవిడ్-19కి వ్యతిరేకంగా అత్యంత ప్రభావవంతమైన mRNA వ్యాక్సిన్‌ల అభివృద్ధికి దోహదపడింది, ఇవి మిలియన్ల మంది ప్రాణాలను కాపాడాయి. ఇదే ఉత్సహంలో మలేరియా, హెచ్‌ఐవి మరియు క్యాన్సర్ వంటి ఇతర వ్యాధుల నుండి రక్షించడానికి mRNA వ్యాక్సిన్‌లు కూడా అభివృద్ధి చేయబడుతున్నాయి.
సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి 2023
సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి 2023ని నార్వేజియన్ నాటక రచయిత జోన్ ఫోస్సే అందుకున్నారు. జోన్ ఫోస్సే ఒక నార్వేజియన్ నాటక మరియు నవలా రచయిత. జోన్ ఫోస్సే 50కి పైగా అద్భుతమైన నాటకాలు మరియు నవలలు వ్రాసారు. అతని రచనలు 40కి పైగా భాషల్లోకి అనువదించబడ్డాయి. తన వినూత్న నాటకాలు మరియు ఆ పాత్రలకు గాత్రదానం చేసినందుకు గాను ఆయనకు ఈ గౌరవం లభించింది .
ఫోస్సే యొక్క రచనలు కవితా భాష, ఒంటరితనం, పరాయీకరణ మరియు నిజ అన్వేషణ వంటి ఇతివృత్తాలకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. అతని నోబెల్ బహుమతి ప్రస్తావనలో, స్వీడిష్ అకాడమీ ఫోస్సే "ప్రత్యేకమైన కవితా స్వరం" మరియు "మానవ స్థితి యొక్క లోతులను సంగ్రహించే" అతని సామర్థ్యాన్ని ప్రశంసించింది. ఫోస్సే యొక్క పని "తరచుగా సవాలుగా ఉంటుంది, కానీ ఎల్లప్పుడూ బహుమతిగా ఉంటుంది" అని అకాడమీ పేర్కొంది.
ఫోస్సే యొక్క రచనలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా విమర్శకులచే ప్రశంసించబడ్డాయి. న్యూయార్క్ టైమ్స్ అతన్ని "ఈ కాలపు అత్యంత ముఖ్యమైన నాటక రచయితలలో ఒకడుగా పేర్కొంది. ది గార్డియన్ అతన్ని "చిన్న కథలో మాస్టర్"గా అభివర్ణించింది. ఫోస్సే యొక్క రచన సరళమైనది కానీ ఉద్వేగభరితమైనది. అతను రోజువారీ భాషలోనే శక్తివంతమైన భావోద్వేగ ప్రభావాన్ని సృష్టించగల నేర్పరి.
నోబుల్ శాంతి పురస్కారం 2023
ఇరాన్‌కు చెందిన నర్గేస్ మొహమ్మది 2023 నోబెల్ శాంతి బహుమతిని గెలుచుకున్నారు. ఇరాన్‌లో మహిళల అణచివేతకు వ్యతిరేకంగా పోరాడినందుకు మరియు మానవ హక్కులు, మహిళల స్వేచ్ఛను ప్రోత్సహించడానికి ఆమె చేసిన పోరాటానికి గాను ఈ అవార్డు లభించింది.
నార్గేస్ సఫీ మొహమ్మది ఇరాన్ ప్రభుత్వంపై చేసిన విమర్శలకు 1998లో మొదటిసారి అరెస్టు చేయబడ్డారు. మే 2016లో మరణశిక్ష రద్దు కోసం ఉద్యమించి 16 సంవత్సరాల జైలు శిక్షకు గురయ్యారు. 2012లో ఈ శిక్ష ఆరు సంవత్సరాలకు తగ్గించబడింది. 5 మే 2015న, కొత్త అభియోగాల ఆధారంగా మొహమ్మదీని మళ్లీ అరెస్టు చేశారు. 8 అక్టోబర్ 2020న, మొహమ్మది జైలు నుండి తిరిగి విడుదలయ్యారు. గత డిసెంబరులో మహ్సా అమినీ కస్టడీ మరణానికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన నిరసనల సందర్భంగా ఆమె తిరిగి జైలు పాలయ్యారు. ఆమె ప్రస్తుతం జైలులో ఉండగానే నోబెల్ శాంతి బహుమతి అందుకున్నారు.
నర్గేస్ మొహమ్మదీ తన స్వంత స్వేచ్ఛను సైతం పణంగా పెట్టి మహిళల హక్కుల కోసం తన సాహసోపేతమైన మరియు దృఢమైన పోరాటాన్ని ఇంకా కొనసాగిస్తున్నారు. ఇరాన్ ప్రభుత్వం ఆమెను 13 సార్లు అరెస్టు చేసింది, ఐదుసార్లు ఆమెను దోషిగా నిర్ధారించింది. ఆమెకు మొత్తం 31 సంవత్సరాల జైలు శిక్షను విధించడంతో పాటుగా 154 కొరడా దెబ్బలు కొట్టించింది.
ఆర్థిక శాస్త్రాలలో నోబెల్ బహుమతి 2023
హార్వర్డ్ యూనివర్సిటీకి చెందిన ప్రొఫెసర్ క్లాడియా గోల్డిన్‌కు 2023 సంవత్సరానికి గాను ఆర్థిక శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతిని ప్రదానం చేశారు. స్త్రీ పురుషుల మధ్య వేతన వ్యత్యాసాలను వివరించే అంశాలపై పరిశోధన చేసినందుకుగానూ ఆమెకు ఈ అవార్డు లభించింది. దీనితో ఆర్థిక శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతిని అందుకున్న మూడో మహిళగా ఈమె నిలిచారు.
1946లో న్యూయార్క్‌లో జన్మించిన క్లాడియా గోల్డిన్, ప్రస్తుతం హార్వర్డ్ యూనివర్శిటీలో ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేస్తున్నారు. ఆమె 200 సంవత్సరాలకు పైగా కార్మిక డేటాను ఉపయోగించి, చారిత్రాత్మకంగా విద్య మరియు వృత్తిపరమైన ఎంపికలలో స్త్రీ, పురుషుల వేతన అంతరాలను వివరించే ప్రయత్నం చేసారు. 1980ల నుండి ఆదాయాలలో లింగ వ్యత్యాసం బాగా తగ్గినప్పటికీ, ఇప్పటికీ, చాల అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లో పురుషుల కంటే స్త్రీలు ఎక్కువ విద్యావంతులు అయినప్పటికీ తక్కువ వేతనాలను, తక్కువ పనిచేసే అవకాశాలను పొందుతున్నట్లు ఆమె తెలిపారు.
శ్రామిక మార్కెట్లో మహిళల పాత్రను అర్థం చేసుకోవడం సమాజానికి కీలకం అని ఈ ప్రైజ్ ప్రకటన సందర్భంగా ఎకనామిక్ సైన్సెస్ ప్రైజ్ కమిటీ 2023 చైర్ జాకోబ్ స్వెన్సన్ అన్నారు. మహిళలకు పురుషులతో సమానమైన ప్రయోజనాలు మరియు అవకాశాలు లేకుంటే వారి శ్రమ, నైపుణ్యాలు, ప్రతిభ వృధా అవుతుతాయని ఆయన అబిప్రయపడ్డారు.
