భారతదేశ జాతీయ అవార్డులు & గౌరవాలు

భారత సైనిక పురస్కారాలు

యుద్ధం మరియు శాంతి సమయాల్లో అసాధారణ ధైర్యసాహసాలు ప్రదర్శించే భారతదేశ సాయుధ దళాలకు భారత ప్రభుత్వం అత్యున్నత గౌరవ మర్యాదలతో సత్కరిస్తుంది. అందులో పరమ వీర చక్ర, మహా వీర్ చక్ర, వీర్ చక్ర, అశోక చక్ర, కీర్తి చక్ర, శౌర్య చక్ర వంటి మొదలగు గౌరవాలు ఉన్నాయి. పరమ వీర చక్ర, మహా వీర్ చక్ర, వీర్ చక్ర అవార్డులను యుద్ధకాల శౌర్య పురస్కారాలుగా, అశోక చక్ర, కీర్తి చక్ర, శౌర్య చక్ర అవార్డులు శాంతికాల పురస్కారాలుగా అందిస్తారు.

పరమ వీర చక్ర (PVC)

పరమ వీర చక్ర భారతదేశ అత్యున్నత సైనిక అవార్డుగా పరిగణించబడుతుంది. ఈ అవార్డును యుద్ధ సమయంలో విశిష్టమైన పరాక్రమాలను ప్రదర్శించిన సైనికులకు అందిస్తారు. పరమ వీర చక్ర అనగా "వీల్ ఆఫ్ ది అల్టిమేట్ బ్రేవ్" అని అర్ధం. మొదటి పరమ వీర చక్ర అవార్డును 1947 మేజర్ సోమనాథ్ శర్మకు అందించారు.

పరమ వీర చక్రను ఇప్పటి వరకు 21 మంది సైనికులకు అందించారు. వాటిలో 14 మరణానంతరం ఇవ్వబడ్డాయి. అలానే 16 ఇండో-పాకిస్తాన్ సంఘర్షణలలో సాహసాలు ప్రదర్శించిన సైనికులకు ఇవ్వబడ్డాయి. ఇందులో 20 అవార్డులు భారత్ ఆర్మీకి చెందిన వారు అందుకోగా, కేవలం విక్రమ్ బత్రా (కార్గిల్ వార్) మాత్రమే భారత వైమానిక దళం నుండి అందుకున్నారు.

మహా వీర్ చక్ర (MVC)

మహా వీర్ చక్ర భారత్ రెండవ అత్యున్నత సైనిక పురస్కారంగా భావిస్తారు. ఈ అవార్డును శత్రువుల సమక్షంలో ప్రస్ఫుటమైన శౌర్య సాహసాలు ప్రదర్శించిన త్రివిధ దళాలకు చెందిన సైనికులకు అందిస్తారు. ఈ అవార్డును మొదటిసారి 1947 లో అందించారు. 2021 వరకు ఈ అవార్డును 221 మంది సైనికులకు అందించారు. ఇందులో మరణానంతరం 74 మంది సైనికులు అందుకున్నారు.

వీర్ చక్ర (PrC)

మహా వీర్ చక్ర భారత్ మూడవ అత్యున్నత సైనిక పురస్కారంగా భావిస్తారు. ఈ అవార్డును శత్రువుల సమక్షంలో ప్రస్ఫుటమైన శౌర్య సాహసాలు ప్రదర్శించిన త్రివిధ దళాలకు చెందిన సైనికులకు అందిస్తారు. ఈ అవార్డును మొదటిసారి 1947 లో అందించారు. 2021 వరకు ఈ అవార్డును 1322 మంది సైనికులకు అందించారు. ఇందులో మరణానంతరం 361 మంది సైనికులు అందుకున్నారు.

అశోక చక్ర

అశోక చక్ర భారతదేశం యొక్క అత్యున్నత శాంతికాల సైనిక అవార్డు. ఇది యుద్ధభూమికి బయట శౌర్యం, సాహసోపేతమైన చర్య లేదా ఆత్మత్యాగం చేసుకున్న సైనిక సిబ్బందికి అందిస్తారు. ఈ జాబితాలో రిజర్వ్ ఫోర్సెస్, టెరిటోరియల్ ఆర్మీ, మిలిషియా, సాయుధ దళాల నర్సింగ్ సర్వీసెస్ సభ్యులు, సెంట్రల్ పారా-మిలిటరీ ఫోర్స్ మరియు రైల్వే ప్రొటెక్షన్ ఫోర్స్‌ సంబంధిత సభ్యులు ఉంటారు.

కీర్తి చక్ర

కీర్తి చక్ర భారతదేశం యొక్క రెండవ అత్యున్నత శాంతికాల సైనిక అవార్డు. ఇది యుద్ధభూమికి బయట శౌర్యం, సాహసోపేతమైన చర్య లేదా ఆత్మత్యాగం చేసుకున్న సైనిక సిబ్బందికి అందిస్తారు. ఈ జాబితాలో రిజర్వ్ ఫోర్సెస్, టెరిటోరియల్ ఆర్మీ, మిలిషియా, సాయుధ దళాల నర్సింగ్ సర్వీసెస్ సభ్యులు, సెంట్రల్ పారా-మిలిటరీ ఫోర్స్ మరియు రైల్వే ప్రొటెక్షన్ ఫోర్స్‌ సంబంధిత సభ్యులు ఉంటారు.

శౌర్య చక్రం

శౌర్య చక్ర భారతదేశం యొక్క మూడవ అత్యున్నత శాంతికాల సైనిక అవార్డు. ఇది యుద్ధభూమికి బయట శౌర్యం, సాహసోపేతమైన చర్య లేదా ఆత్మత్యాగం చేసుకున్న సైనిక సిబ్బందికి అందిస్తారు. ఈ జాబితాలో రిజర్వ్ ఫోర్సెస్, టెరిటోరియల్ ఆర్మీ, మిలిషియా, సాయుధ దళాల నర్సింగ్ సర్వీసెస్ సభ్యులు, సెంట్రల్ పారా-మిలిటరీ ఫోర్స్ మరియు రైల్వే ప్రొటెక్షన్ ఫోర్స్‌ సంబంధిత సభ్యులు ఉంటారు.

వీటిలో పాటుగా యుద్ధకాలంలో అత్యుత్తమ సేవలు అందించిన సైనికులకు ఈ క్రింది యుద్ధకాల విశిష్ట సేవ పతకాలను ప్రాధాన్యత క్రమంలో అందిస్తారు.

• సర్వోత్తం యుద్ధ సేవా పతకం
• ఉత్తమ్ యుద్ధ సేవా పతకం
• యుద్ధ సేవా పతకం

అలానే యుద్ధ భూమికి దూరంగా అత్యుత్తమ సేవలు అందించిన సైనికులకు ఈ క్రింది శాంతికాల విశిష్ట సేవ పతకాలను ప్రాధాన్యత క్రమంలో అందిస్తారు.

• పరమ విశిష్ట సేవా పతకం
• అతి విశిష్ట సేవా పతకం
• విశిష్ట సేవా పతకం

జాతీయ అవార్డులు

సర్దార్ పటేల్ నేషనల్ యూనిటీ అవార్డు

భారతదేశ జాతీయ ఐక్యత మరియు సమగ్రతను పెంపొందించడంలో సహకరించిన భారతీయ పౌరులకు ఈ అవార్డు అందిస్తారు. ఈ అవార్డు 2019 లో ప్రారంబించారు. ఈ అవార్డును అక్టోబర్ 31 న జాతీయ ఐక్యత డే అయినా సర్దార్ పటేల్ పుట్టినరోజు నాడు ప్రకటిస్తారు.

ఛాంపియన్స్ ఆఫ్ చేంజ్

ఛాంపియన్స్ ఆఫ్ చేంజ్ అవార్డ్‌లను ఇంటరాక్టివ్ ఫోరమ్ ఆన్ ఇండియన్ ఎకానమీ (IFIE) నిర్వహిస్తుంది. ఈ అవార్డును గ్రామీణాభివృద్ధి, విద్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ, సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ, కుటుంబ సంక్షేమం మరియు  స్వచ్ భారత్ అభియాన్‌లో అత్యుత్తమ సహకారం కోసం అందిస్తారు.

నారీ శక్తి పురస్కారం

మహిళా సాధికారత కోసం చేసిన విశేష కృషి చేసిన వ్యక్తులకు మరియు సంస్థలకు అందిస్తారు. ఈ అవార్డును అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవం (8 మార్చి) నాడు రాష్ట్రపతిచే అందజేయబడుతుంది. ఈ అవార్డు స్త్రీ శక్తి పురస్కారం పేరుతో 1999లో స్థాపించబడింది, 2015లో నారీ శక్తి పురస్కారంగా పేరు మార్చబడింది.

పీఎం రాష్ట్రీయ బాల్ పురస్కార్

పీఎం రాష్ట్రీయ బాల్ పురస్కార్ అనేది వివిధ రంగాల్లో సేవలు అందించిన బాలలకు అందిస్తారు. ఈ అవార్డు రెండు కేటగిర్ల వారీగా అందిస్తారు. మొదటిది ఆవిష్కరణలు, శాస్త్రోక్త విజయాలు, సామాజిక సేవ, కళలు మరియు సంస్కృతి, ధైర్యం లేదా క్రీడలలో అత్యుత్తమ విజయాలు సాధించినం 18 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న భారతీయ పౌరులకు బాల శక్తి పురస్కార్  పేరుతో అవార్డు అందిస్తారు.

రెండవది బాలల అభివృద్ధి, శిశు రక్షణ లేదా శిశు సంక్షేమంలో అత్యుత్తమ కృషి చేసిన వ్యక్తులు లేదా సంస్థలకు బాల్ కళ్యాణ్ పురస్కార్ అందిస్తారు. ఈ అవార్డులను 1996 లో మొదటిసారి అందించారు. ఈ అవార్డులను గణతంత్ర దినోత్సవానికి ముందు వారం ప్రకటించి, భారత రాష్ట్రపతి చేతుల మీదగా ప్రదానం చేస్తారు.

డాక్టర్ బిసి రాయ్ అవార్డు

బిధాన్ చంద్ర రాయ్ అవార్డును డాక్టర్ బిసి రాయ్ జ్ఞాపకార్థం 1962లో మెడికల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా స్థాపించింది . దీనిని ప్రతి సంవత్సరం జూలై 1, జాతీయ వైద్యుల దినోత్సవం నాడు న్యూఢిల్లీలో భారత రాష్ట్రపతి అందజేస్తారు. ఈ అవార్డును వైద్య రంగంలో అత్యుత్తమ సేవలు అందించిన వైద్యులకు అందిస్తారు. అవార్డు గ్రహీతకు లక్ష రూపాయల ప్రైజ్ మనీ ఇస్తారు.

సాహిత్య పురస్కారాలు

జ్ఞానపీఠ్ అవార్డు

జ్ఞానపీఠ్ అవార్డును భారతీయ సాహిత్యంలో అత్యుత్తమ సహకారం అందించిన రచయితలకు ప్రతి సంవత్సరం అందించే పురాతన మరియు అత్యున్నత భారతీయ సాహిత్య పురస్కారం. ఇది1961లో స్థాపించబడింది. ఈ అవార్డు భారత రాజ్యాంగంలో ఎనిమిదవ షెడ్యూల్‌లో చేర్చబడిన భారతీయ భాషలలో వ్రాసే భారతీయ రచయితలకు మాత్రమే ఇవ్వబడుతుంది. జ్ఞానపీఠ్ అవార్డు గ్రహీతకు 14 లక్షల నగదు బహుమతితో పాటుగా జ్ఞాపిక అందజేస్తారు.

సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు

సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు అనేది భారతదేశ రెండవ అత్యున్నత సాహిత్య పురస్కారం. దీనిని 1954 లో ప్రారంభించారు. ఈ అవార్డును 24 భారతీయ  భాషలలో ప్రచురించబడిన అత్యుత్తమ సాహిత్య ప్రతిభ గల పుస్తకాల రచయితలకు ప్రదానం చేస్తారు. విజేతకు లక్ష రూపాయల నగదు బహుమతితో పాటుగా జ్ఞాపికను అందజేస్తారు. విజేతలను భారత నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ లెటర్స్ నిర్ణయిస్తుంది.

సాహిత్య అకాడమీ ఫెలోషిప్

సాహిత్య అకాడమీ ఫెలోషిప్ అనేది నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ లెటర్స్ ద్వారా అందించబడే ఒక భారతీయ సాహిత్య గౌరవం. ఈ ఫెలోషిప్ భారతీయ సాహిత్యంపై పరిశోధన చేస్తున్న పండితులకు లేదా భారతదేశం వెలుపుల సార్క్ దేశాలలోని సృజనాత్మక రచయితలకు ఇవ్వబడుతుంది. దీనిని 1968 మొదటిసారి ప్రారంభించారు. సాహిత్య అకాడమీ ఫెలోషిప్ గౌరవాన్ని సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ అందుకున్నారు.

సరస్వతి సమ్మాన్

సరస్వతీ సమ్మాన్ అనేది భారత రాజ్యాంగంలోని షెడ్యూల్ VIIIలో జాబితా చేయబడిన భారతదేశంలోని 22 భాషలలో ఏదైనా అత్యుత్తమ గద్య లేదా పద్య సాహిత్య రచనలకు అందించే వార్షిక పురస్కారం. 1991 లో కేకే బిర్లా ఫౌండేషన్ ద్వారా స్థాపించబడిన ఈ అవార్డుకు హిందూ జ్ఞాన దేవత సరస్వతి పేరు నామకరణం చేసారు. విజేతకు 15 లక్షల నగదు బహుమతితో పాటుగా జ్ఞాపికను అందజేస్తారు.

వ్యాస్ సమ్మాన్

వ్యాస్ సమ్మాన్ అనేది అత్యుత్తమ హిందీ సాహిత్య రచనలకు అందించే వార్షిక గౌరవం. 1991 లో కేకే బిర్లా ఫౌండేషన్ ద్వారా స్థాపించబడిన ఈ అవార్డుకు వేదవ్యాసుడు పేరును నామకరణం చేసారు. అవార్డు విజేతకు 4 లక్షల నగదు బహుమతితో పాటుగా జ్ఞాపికను అందజేస్తారు.