తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కంటి వెలుగు, మిషన్ కాకతీయ, షీ టీమ్స్, మిషన్ భగీరథ, దళిత బందు వంటి ప్రధాన పథకాలతో పాటుగా పదుల సంఖ్యలో ఇతర సంక్షేమ పథకాలను అందిస్తుంది. పోటీ పరీక్షల దృక్కోణంలో వాటికీ సంబంధించి పూర్తి వివరాలు తెలుసుకోండి.
మిషన్ కాకతీయ
మిషన్ కాకతీయ అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని అన్ని మైనర్ ఇరిగేషన్ ట్యాంకులు మరియు సరస్సులను పునరుద్ధరించే పథకం. రాష్ట్రంలోని చెరువులు, కాలువలు నీటితో కళకళలాడాలన్న ఉద్దేశంతో తెలంగాణ ప్రభుత్వం మిషన్ కాకతీయను12 మార్చి 2015 లో ప్రారంభించింది. ఇది జూన్ 2014లో తెలంగాణ మొదటి ప్రభుత్వం అధికారంలోకి వచ్చిన తర్వాత చేపట్టిన మొదటి కార్యక్రమం.
12 మార్చి 2015న ప్రారంభమై ఈ కార్యక్రమం మొత్తం ఐదు దశల్లో మార్చి 2018 నాటికి ముగిసింది. ఇది పూర్తయ్యే సరికి దాదాపు రాష్ట్రంలో 27,713 చెరువులు, 45,800 నీటి ట్యాంకులు మనుగడలోకి వచ్చాయి. ఈ కార్యక్రమం కోసం ప్రభుత్వం సుమారు 8700 కోట్ల రూపాయలు ఖర్చు చేసిచేసింది, ఈ పథకం ద్వారా 20 లక్షల ఎకరాలకు సాగు నీటిని అందించారు.
- పథకం ప్రారంభం : 12 మార్చి 2015
- ప్రయోజనం : చెరువులు, కాలువల పునరుద్ధరణ పథకం
మిషన్ భగీరథ
మిషన్ భగీరథ అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రతి ఇంటికీ రక్షిత మంచినీటిని అందించాలనే ఉద్దేశ్యంతో రూపొందించిన పథకం. ఈ పథకం ద్వారా పారిశ్రామిక అవసరాలకు నీటిని అందించడమే కాకుండా తెలంగాణ పట్టణాలు మరియు గ్రామాల దాహార్తిని తీర్చడానికి 1.30 లక్షల కిలోమీటర్ల మేర పైప్‌లైన్‌లను ఏర్పాటు చేస్తారు. ఈ కార్యక్రమం వలన ప్రస్తుతం తెలంగాణలోని పట్టణ ప్రాంతాల్లోని 20 లక్షల గృహాలకు, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని 60 లక్షల గృహాలకు పైపుల ద్వారా త్రాగు నీటిని అందిస్తుంది.
ఈ కార్యక్రమాన్ని 6 ఆగస్టు 2016న గజ్వేల్ నియోజకవర్గంలోని మెదక్ జిల్లా, కోమటిబండ గ్రామంలో భారత ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ మరియు తెలంగాణ మొదటి ముఖ్యమంత్రి కె.చంద్రశేఖర్ రావు గారు ప్రారంభించారు. దీని కోసం దాదాపు 43,791 కోట్లు ఖర్చు చేశారు. ఇది రాష్ట్రంలోని ప్రతి ఇంటికీ పైపుల ద్వారా నీటిని అందిస్తున్న భారతదేశంలోని ఏకైక పథకంగా గుర్తింపు పొందింది. మిషన్ భగీరథ అమలు కోసం ఏకంగా తెలంగాణ డ్రింకింగ్ వాటర్ సప్లయ్ కార్పొరేషన్ ఏర్పాటు చేయబడింది. ఇది పూర్తి తెలంగాణ నిధులతో రూపొందిన పథకం.
- పథకం ప్రారంభం : 06 ఆగష్టు 2016
- ప్రయోజనం : రాష్ట్రంలో ప్రతి ఇంటికీ రక్షిత మంచిననీరు
తెలంగాణకు హరితహారం కార్యక్రమం
తెలంగాణకు హరితహారం అనేది తెలంగాణ ప్రభుత్వం చేపట్టిన అటవీకరణ కార్యక్రమం. ఈ హరితహారం 2015 జూలై 3న చిలుకూరు బాలాజీ దేవాలయంలో తెలంగాణ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావుచే అధికారికంగా ప్రారంభించబడింది. రాష్ట్రంలో మొత్తంలో మొక్కలను నాటి, పచ్చదనంను పెంపొందించే లక్ష్యంతో తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఈ కార్యక్రమాన్ని రూపొందించింది. ఈ కార్యక్రమం ప్రారంభించే సమయానికి రాష్ట్రంలో ఉన్న 24% చెట్ల భౌగోళిక విస్తీర్ణాన్ని, 33%కి పెంచే ఏకైక లక్ష్యంతో ఈ కార్యక్రమం నిర్వహించారు.
ఈ కార్యక్రమం ద్వారా అటవీ స్మగ్లింగ్, ఆక్రమణలు, అగ్నిప్రమాదం మరియు పశువుల మేత వంటి బెడదల నుండి అడవులను రక్షించడంతో పాటుగా, క్షీణించిన అడవులను పునరుజ్జీవింపజేశారు. దీని నిర్వహణ కోసం గ్రామస్థాయిలో గ్రామ సర్పంచ్ అధ్యక్షతన హరిత రక్షణ కమిటీలను ఏర్పాటు చేశారు. జియో ట్యాగింగ్ ద్వారా అటవీ శాఖ నాటిన మొక్కలను ప్రత్యేకంగా పర్యవేక్షిస్తుంది.
- పథకం ప్రారంభం : 02 జులై 2015
- ప్రయోజనం : రాష్ట్రంలో పచ్చదనంను పెంపొందించే కార్యక్రమం
తెలంగాణ షీ టీమ్స్ కార్యక్రమం
షి టీమ్స్ అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని మహిళల రక్షణ, భద్రతకోసం తెలంగాణ ప్రభుత్వం రూపొందించిన కార్యక్రమం. దీనిని 24 అక్టోబర్ 2014లో తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కె. చంద్రశేఖర్ రావు ప్రారంభించారు. ఈ కార్యక్రమంను సింగపూర్‌ ప్రభుత్వం నిర్వహించే ఇదే విధమైన కార్యక్రమ స్ఫూర్తితో రూపొందించారు. ఈ కార్యక్రమం ప్రారంభమైనప్పటి హైదరాబాద్ అదనపు కమిషనర్, స్వాతి లక్రా దీనికి నాయకత్వం వహిస్తున్నారు.
ఈ షీ టీమ్స్ రాష్ట్రంలో ఈవ్ టీజర్లు, స్టాకర్లు మరియు మహిళలను వేధించేవారిని అరికట్టడానికి చిన్న చిన్న బృందాలుగా, సమూహాలలో పనిచేస్తాయి. ఇవి ప్రధానంగా హైదరాబాద్‌లో రద్దీగా ఉండే పబ్లిక్ ఏరియాలలో పనిచేస్తాయి. అలానే వాట్సాప్ మరియు ఇతర సోషల్ మీడియా ద్వారా అందే ఫిర్యాదులకు ప్రతిస్పందించి, సమస్యలు పరిష్కరిస్తారు. అలానే రాష్ట్రంలో బాల్య వివాహాల నివారణకు కూడా వీరు కృషి చేస్తున్నారు.
- పథకం ప్రారంభం : 24 అక్టోబర్ 2014
- ప్రయోజనం : రాష్ట్రంలో పచ్చదనంను పెంపొందించే కార్యక్రమం
తెలంగాణ ఆరోగ్య లక్ష్మి కార్యక్రమం
ఆరోగ్య లక్ష్మి అనేది అంగన్‌వాడీ కేంద్రాల ద్వారా గర్భిణులు, బాలింతలు, ఆరేళ్లలోపు పిల్లలకు ప్రతిరోజు పౌష్టికాహారాన్ని అందించే కార్యక్రమం. దీనిని 01 జనవరి 2015లో ముఖ్యమంత్రి శ్రీ కె. చంద్రశేఖర రావు ప్రారంభించారు. ఈ కార్యక్రమం కింద మహిళలకు నెలకు 25 రోజుల పాటు ప్రతి రోజు 200 మిల్లీలీటర్ల పాలు, ఒక గుడ్డు అందిస్తారు.
ఏడు నెలల నుంచి మూడేళ్లలోపు పిల్లలకు 2.5 కిలోల ఆహార ప్యాకెట్‌తో పాటు నెలకు 16 గుడ్లు అందజేస్తారు. అలానే 3 మరియు ఆరు సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు ఉన్న పిల్లలకు, బియ్యం, పప్పు, కూరగాయలు మరియు స్నాక్స్‌తో పాటు రోజుకు ఒక గుడ్డు సరఫరా చేయబడుతుంది.
- పథకం ప్రారంభం : 01 జనవరి 2015
- ప్రయోజనం : రాష్ట్రంలో పచ్చదనంను పెంపొందించే కార్యక్రమం
కల్యాణలక్ష్మి/ షాదీ ముబారక్
కళ్యాణలక్ష్మి/షాదీ ముబారక్ అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని నిరుపేద యువతుల వివాహాల కోసం రూ.1,00,116 చొప్పున ఆర్థిక సాయం అందించే కార్యక్రమం. ఎస్సీ, ఎస్టీ, బీసీ, మైనారిటీ కుటుంబాలకు చెందిన ఆడబిడ్డల వివాహ సమయంలో ఆర్థిక ఇబ్బందులను తగ్గించడానికి ప్రభుత్వం దీనిని అమలు చేస్తుంది. ఈ పథకాన్ని 2 అక్టోబర్ 2014 న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు ప్రారంభించారు. వధువు వయస్సు తప్పనిసరి 18 ఏళ్ళు నిండి ఉండాలి. అదే సమయంలో కుటుంబ వార్షిక ఆదాయం 2లక్షలకు మించకూడదు.
- పథకం ప్రారంభం : 2 అక్టోబర్ 2014
- ప్రయోజనం : నిరుపేద యువతుల వివాహాల కోసం ఆర్థిక సాయం
కేసీఆర్ కిట్ & అమ్మఒడి పథకం
కె.సి.ఆర్‌. కిట్ & అమ్మఒడి అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని ప్రభుత్వ ఆస్పత్రుల్లో ప్రసవాల సంఖ్య పెంచేందుకు రూపొందించిన కార్యక్రమం. కేసీఆర్ కిట్ ద్వారా తల్లీ బిడ్డల సంక్షేమం కోసం గర్భిణీ స్త్రీలకు ప్రసవానికి ముందు మరియు తరువాత వైద్య, రవాణా సౌకర్యాన్ని కల్పిస్తారు. ఈ కార్యక్రమం రాష్ట్రంలోని ఏదైనా ప్రభుత్వ ఆసుపత్రిలో బిడ్డ ప్రసవానికి గురైన మహిళలకు ఆర్థిక మరియు వైద్య సహాయం అందిస్తుంది. ఇది మొదటి రెండు ప్రసవాలకు వర్తింపజేస్తారు.
కె.సి.ఆర్‌. కిట్ కార్యక్రమాన్ని 02 జూన్ 2017 లో తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు ప్రారంభించారు. నవజాత శిశువు మరియు తల్లి ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరిచే లక్ష్యంతో ఈ ఫ్లాగ్‌షిప్ పథకంను తీర్చిదిద్దారు. ప్రసవించిన తర్వాత తల్లికి నవజాత శిశువులు ( నియోనేట్స్ ) వెచ్చగా మరియు పరిశుభ్రంగా ఉంచడానికి అవసరమైన 16 వస్తువులతో కూడిన కేసీఆర్ కిట్ అందించబడుతుంది. ఇవి మూడు నెలలకు సరిపోతాయి. ఇందులో బట్టలు, నాణ్యమైన బేబీ సబ్బులు, బేబీ ఆయిల్ , బేబీ పౌడర్, దోమ తెరలు, బొమ్మలు, నాప్‌కిన్‌లు మరియు డైపర్‌లు వంటివి ఉంటాయి.
అమ్మఒడి : కేసీఆర్ కిట్ విజయవంతం అయిన తర్వాత ఈ పథకం 18 జనవరి 2018న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి కే చంద్రశేఖర్ రావు ప్రారంభించారు. ఈ పథకం కింద గర్భిణీ స్త్రీలకు ఎటువంటి ఖర్చు లేకుండా ఆసుపత్రిని సందర్శించడానికి మరియు డ్రాప్ చేయడానికి ఉచిత 102 సర్వీస్ వ్యాన్‌ను ఏర్పాటు చేస్తారు. దీన్ని అవసరమైనన్ని సార్లు ఉపయోగించవచ్చు. దీని కోసం ప్రత్యేకంగా 102 కాల్ నంబర్ ఏర్పాటు చేశారు. ప్రస్తుతం రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా 241 మల్టీ యుటిలిటీ వెహికల్స్ అందుబాటులో ఉన్నాయి.
- పథకం ప్రారంభం : 02 జూన్ 2017 & 18 జనవరి 2018
- ప్రయోజనం : గర్భిణీ స్త్రీలకు ప్రసవానికి ముందు, తరువాత వైద్య, రవాణా సౌకర్యాన్ని కల్పిస్తారు.
తెలంగాణ రైతు బీమా పథకం
రైతు బీమా అనేది రాష్ట్రంలోని రైతులు ఏదైనా కారణంతో ప్రాణాలు కోల్పోతే, కుటుంబ సభ్యులు/ఆశ్రిత వ్యక్తులకు ఆర్థిక ఉపశమనం మరియు సామాజిక భద్రత కల్పించడం కోసం రూపొందించబడింది. 18 నుండి 59 సంవత్సరాల వయస్సు గల రైతులు ఈ పథకం కింద నమోదు చేసుకోవడానికి అర్హులు. నమోదు చేసుకున్న రైతు సహజ మరణంతో సహా ఏదైనా కారణం వల్ల మరణిస్తే, 5 లక్షల బీమా మొత్తం 10 రోజులలోపు నియమించబడిన నామినీ ఖాతాలో జమ చేయబడతాయి. ఈ పథకంను 15 ఆగస్టు 2018లో ముఖ్యమంత్రి కే చంద్రశేఖర్ రావు ప్రారంభించారు.
- పథకం ప్రారంభం : 15 ఆగస్టు 2018
- ప్రయోజనం : మరణించిన రైతు కుటుంబాలకు ఆర్థిక ఉపశమనం & సామాజిక భద్రత
రైతు బంధు పథకం
రైతు బంధు అనేది తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని రైతులకు ప్రారంభ వ్యవసాయ పెట్టుబడి మద్దతు అందించే పథకం. ఈ పథకాన్ని 25 ఫిబ్రవరి 2018న జయశంకర్ వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయంలో జరిగిన రైతు సమన్వయ సమితి సదస్సులో ప్రకటించారు. 10 మే 2018 న కరీంనగర్ జిల్లా, హుజూరాబాద్ నియోజకవర్గంలోని శాలపల్లి - ఇందిరానగర్‌ వద్ద ప్రారంభించారు. ఇది వ్యవసాయం మరియు ఉద్యానవన పంటలకు పెట్టుబడి మద్దతు అందిస్తుంది.
దీనిని రబీ (యాసంగి) మరియు ఖరీఫ్ (వర్షాకాలం) రెండూ కాలాల్లో సీజన్‌కు 5వేల చెప్పున పెట్టుబడి సహాయం అందిస్తారు. రైతులు, ఈ పెట్టుబడి సహాయాన్ని విత్తనాలు, ఎరువులు, పురుగుమందులు, కూలీల వేతనాలు మరియు ఇతర పెట్టుబడులు వంటి ఇన్‌పుట్‌ల కొనుగోలు కోసం ఉపయోగించుకుంటారు. ఇది భారతదేశంలో మొట్టమొదటి ప్రత్యక్ష రైతు పెట్టుబడి మద్దతు పథకంగా గుర్తింపు పొందింది.
- పథకం ప్రారంభం : 10 మే 2018
- ప్రయోజనం : రైతులకు ప్రారంభ వ్యవసాయ పెట్టుబడి మద్దతు
తెలంగాణ కంటి వెలుగు కార్యక్రమం
కంటి వెలుగు అనేది తెలంగాణాలో చేపట్టిన సార్వత్రిక నేత్ర పరీక్షా కార్యక్రమం. నివారించదగిన అంధత్వం-రహిత స్థితిని సాధించే లక్ష్యంతో 15 ఆగస్టు 2018న ఈ కార్యక్రమం యొక్క మొదటి దశ ప్రారంభించబడింది. ఇది రాష్ట్రంలోని మొత్తం జనాభాను కవర్ చేస్తుంది. దీనికి సంబదించిన రెండవ దశను 18 జనవరి 2023న ఖమ్మంలో ప్రారంభించారు. ఈ కార్యక్రమంలో కేరళ ముఖ్యమంత్రి పినరయి విజయన్, పంజాబ్ ముఖ్యమంత్రి భగవంత్ సింగ్ మాన్, ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్ కేజ్రీవాల్ కూడా పాల్గొన్నారు.
రెండవ దశలో రాష్ట్రంలోని పౌరులందరికీ కంటి పరీక్షలు & దృష్టి పరీక్షలను నిర్వహించి అవసరమైన వారికీ కళ్లద్దాలను ఉచితంగా అందించారు. సాధారణ కంటి జబ్బులకు మందులను, అవసరమైతే శాస్త్ర చికిత్సను ఉచితంగా నిర్వహించారు. తీవ్రమైన కంటి వ్యాధుల నివారణపై ప్రజలకు అవగాహన కల్పించారు. ఈ కార్యక్రమం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద కంటి స్క్రీనింగ్ ప్రోగ్రామ్‌గా పరిగణించబడుతుంది.
- పథకం ప్రారంభం : 15 ఆగస్టు 2018
- ప్రయోజనం : సార్వత్రిక నేత్ర పరీక్షా కార్యక్రమం
